اسپیسر چیست؟ کوچک اما پر نقش در ساختمان سازی - تور تایلند ارزان

جهت دریافت خدمات پتینه کاری سقف با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

اسپیسر چیست؟

اسپیسر قطعه ای کوچک است که در هنگام اجرای فونداسیون و بتن مسلح در میان قالب بتن و میلگرد قرار داده می گردد تا بین این دو فاصله لازم به دست آید. خوردگی میلگرد ها در اثر تماس با بتن یکی از مسائل عمده در بتن ریزی و اجرای فونداسیون است. راه چاره آن نیز استفاده از اسپیسر ها است. به عبارتی هدف از نصب اسپیسر ها جلوگیری از بروز هر گونه خوردگی در میلگردها است. اسپیسرها را از جنس های مختلفی می سازند که هر یک از آن ها مزایا و معایب خود را دارند. در ادامه بیشتر در این خصوص بحث خواهد شد.

چرا از اسپیسر ها استفاده می نمایند؟

سازه های سنگین مانند فونداسیون و همچنین مقاطع بتنی حجیم، دارای بافت میلگردی پر حجم تر و سایز میلگردهای ضخیم تر هستند. به این دلیل فشار وارده توسط آرماتورها در این گونه مقاطع، نسبت به سایر مقاطع مانند سقف ها و تیرها، به اسپیسر بیشتر است و باید اسپیسر مناسبی انتخاب گردد تا توان لازم برای تحمل فشار وارده را دارا باشد.

تخریب بتن در اثر عدم استفاده از اسپیسر یا استفاده از اسپیسر نامناسب

انواع اسپیسر

ایجاد فضا و فاصله مورد نظر میان میلگرد و بتن باید با دقت خاصی صورت گیرد. از طرفی هم تعداد اسپیسر ها هم در بعضی از پروژه ها ممکن است بسیار زیاد باشد و همین موضوع هزینه زیادی را به کارفرما تحمیل کند و از این رو، اسپیسر ها با اشکال و جنس های مختلفی ساخته شده اند. به طور کلی از نظر جنس به سه نوع پلاستیکی، بتنی و فلزی تقسیم شده اند.

اسپیسر پلاستیکی

اسپیسرهای پلاستیکی رایج ترین نوع مورد استفاده در پروژه های کوچک و عظیم ساختمانی است. اسپیسر ها اگر چه از مصالح مقاوم ساخته می گردد اما در مقایسه به دو نوع دیگر اسپیسر از مقاومت به مراتب کمتری برخوردار است و این مسئله مهم ترین ضعف اسپیسرهای پلاستیکی در نظر گرفته می گردد. از طرفی هم بسیاری از اهل فن بر این عقیده هستند که اسپیسرهای پلاستیکی عدم همخوانی آن با ماهیت بتن است.

از دیگر معایب استفاده از اسپیسر های پلاستیکی می توان به مقاومت کم آن در برابر تغییرات حرارتی اشاره نمود. در واقع این نوع از اسپیسر ها دارای ضریب انقباض و انبساط به مراتب بیشتر از بتن هستند. به همین دلیل وقتی بتن گرم یا سرد گردد، تغییرات در شکل و اندازه اسپیسرهای پلاستیکی می تواند بسیار دیده گردد. این تغییرات مداوم می توان باعث شکل گیری فضاهایی بسیار ریز و دسترس مواد فرساینده به بتن و میلگرد گردد.

مزایای اسپیسر پلاستیکی

علی رغم تمامی نقاط ضعفی که در پاراگراف های بالا در مورد این نوع از اسپیسرها عنوان شد، شاید برای بسیاری جای سؤال باشد که با این همه عیب و ایراد چرا استفاده از این نوع اسپیسر ها بسیار بیشتر از سایر انواع است. در زیر به چند مزیت بالقوه اسپیسرهای پلاستیکی اشاره نموده ایم. شاید پاسخ سؤال خود را پیدا کنید.

• مهم ترین مزیت مربوط به اسپیسر های پلاستیکی که بسیاری را به استفاده از آن ها ترغیب می نماید، مقرون به صرفه بودن آن ها است. به طوری که هزینه ساخت آن ها به مراتب از دیگر انواع اسپیسر ها کمتر است.
• از طرفی هم پلاستیک از جمله موادی است که به راحتی شکل می گیرد، بنابراین امکان ساخت اسپیسرهایی با اشکال مختلف به وجود آمده است.
• نکته دیگری هم در مورد استفاده از اسپیسرهای پلاستیک این است که کار با این نوع از اسپیسرها با توجه به وزن کمی که دارند بسیار ساده و سریع است.

اسپیسر بتنی

اسپیسرهای بتنی بعد از نوع پلاستیکی از رایج ترین انواع هستند. استفاده از اسپیسرهای بتنی مزایایی را در پی دارد که بسیاری از نقاط ضعف اسپیسرهای پلاستیک را رفع می نماید. مقاومت بسیار بالا از مهم ترین نقاط قوت این نوع از اسپیسر ها محسوب می گردد و از این رو احتمال تماس بتن و میلگرد ها با مواد فرساینده و مخرب در مقایسه با حالت های استفاده از اسپیسر های پلاستیکی به مراتب کاهش می یابد.

از سوی دیگر، اسپیسرهای بتنی از جنس بتن هستند و به همین دلیل هم سازگاری بسیار بالایی با بتن و میلگرد دارند. ضریب انبساط و انقباض بتن و اسپیسر تقریباً مشابه هم است و از بابت تغییر شکل اسپیسر ها در اثر تغییرات دمایی نیز باید خیالی راحت داشت.

علاوه بر مزایایی که در بالا به آن ها اشاره شد، اسپیسرهای بتنی دارای یک سری نقطه ضعف نیز هستند. وزن بالا و سنگین بودن از مهم ترین معایب استفاده از این نوع اسپیسر ها است. از طرفی هم هزینه ساخت و فراوری این نوع از اسپیسر ها در مقایسه با نوع پلاستیکی بیشتر است و نیرو و زمان بیشتری را نیز طلب می نماید.

اسپیسر فلزی

اسپیسرهای فلزی نوع دیگری از اسپیسرها هستند که در بعضی از پروژه های ساختمانی به دو نوع دیگر ترجیح داده می شوند. در ساخت این نوع اسپیسر ها می توان آن را به شکل و اندازه های مختلفی در آورد. در ساخت اسپیسرهای فلزی اغلب از میلگردها استفاده می نمایند. به طوری با تغییر شکل آن را به شکلی در می آورند که میلگردها بتوانند به راحتی روی آن ثابت قرار بگیرند. اسپیسر ها مقاومت فشاری بالاتری نسبت به نوع پلاستیکی و سازگاری بهتری نیز با بتن دارند.

با این وجود فراوری و ساخت اسپیسرهای فلزی در مقایسه با اسپیسر های پلاستیکی، احتیاجمند نیرو و زمان بیشتری است و متعاقباً باعث بالا رفتن هزینه ها نیز می گردد که چندان برای بسیاری از کارفرما ها خوشایند نخواهد بود. از سوی دیگر وزن آن ها نسبت به همتای پلاستیک خود بیشتر است.

انواع اسپیسر بر اساس کاربرد

علاوه بر جنس، اسپیسر ها را بر اساس مکانی که در آن به کار برده می شوند هم دسته بندی شده اند. بر همین اساس به دو نوع کفی و دیواری تقسیم می شوند.

اسپیسرهای کفی یا افقی

آن هایی هستند که روی کف قرار می گیرند و خود نیز انواع مختلفی دارد.

• هاردفیکس برای شبکه های میلگردی سنگین و فوق سنگین و میلگردهای با قطر حداقل 14 میلی متر توصیه می گردد.
• ماکس فیکس برای شبکه های با وزن متوسط و شبکه های میلگردی با قطر میلگرد 8 تا 22 میلی متر توصیه می گردد.
• مینی فیکس در شبکه های میلگردی سبک و حرارتی استفاده می گردد. در میلگردهای با قطر 6 تا 14 میلی متر توصیه شده است.
• یوفیکس جهت استفاده در سازه های با وزن متوسط مانند تیرها، پوترها، کف های نیمه سنگین و … با توان باربری نقطه ای 200 کیلوگرم طراحی شده است.
• دابل فیکس مخصوص استفاده در سقف های دال بتنی و یا کف های بتنی با ضخامت نسبتاً بالا است که جهت مسلح سازی آن ها دو ردیف میلگرد استفاده شده است.
• ساید فیکس در سازه های با وزن متوسط، مانند تیرها، پوترها، کف های نیمه سنگین و … با توان باربری نقطه ای 200 کیلوگرم طراحی شده است. پیشنهاد می گردد اسپیسر ساید فیکس برای سازه های با قطر میلگرد حداقل 14 مورد استفاده قرار گیرد.
• فلت بار مخصوص استفاده بر روی سطوح نرم و فرو رونده مانند بلوک های پلی استایرن طراحی و فراوری شده است. بهترین محل قرارگیری اسپیسر پلاستیکی فلت بار، محل تقاطع میلگردها است. قادر به جای دادن میلگرد از قطر 8 تا 16 میلی متر میان فک های کارگیر خود است.
• فلت فیکس در سطوح افقی با شبکه میلگردی با قطر 6 تا 14 میلی متر و سبک مانند سقف های نرم و فرو رونده، مورد استفاده قرار گیرد و استفاده آن در سایر سطوح سبک منطقی نیست، چون صفحه تخت زیرین ممکن است سازه را دچار ضعف مقطعی نماید.

اسپیسرهای دیواری یا عمودی

مشخص کاور بتنی روی میلگردها در سطوح عمودی، مانند سایر المان های سازه ای لازم است. بسیار دیده شده است که در دیوارها یا ستون های بتنی، بخشی از بتن ریخته شده و میلگرد زنگ زده، در فاصله کمی با سطح نمایان است. این مشکل به این دلیل است که پوشش بتنی برای میلگرد به صورت یکسان رعایت نشده و در مقاطعی میلگردها به سطح نزدیک تر شده اند و پوشش بتنی استاندارد روی میلگرد را فرا نگرفته است.

به دلیل نفوذ عوامل محیطی مخرب به داخل بتن، خوردگی میلگردها رخ داده و بر اساس این خوردگی میلگرد انبساط یافته و موجب تخریب مقطع بتنی شده است. برای ایجاد پوشش بتنی دقیق در سطوح عمودی و دیوارها از انواع اسپیسرهای زیر استفاده می نمایند.

• ویل فیکس مخصوص استفاده در سطوح عمودی مانند دیوارها، ستون ها، مقاطع مدور و… در بتن های در جا یا پیش ساخته، به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
• کیج فیکس مخصوص استفاده برای سطوح عمودی که توسط قالب های سنگین و رونده اجرا می شوند و همچنین برای قفسه شمع های حفاری، طراحی و فراوری شده است.
• ویل سان مخصوص استفاده در سطوح عمودی با وزن متوسط و همچنین سطوح مورد نظر برای بتن ریزی توسط قالب های رونده و بالا رونده است.

سخن آخر

اسپیسر ها یا همان فاصله انداز ها علی رغم اندازه کوچکی که دارند تحت شرایطی خاص می توانند نقش بسیار مهمی در اجرای فونداسیون ها و سازه های بتنی ایفا نمایند. اسپیسر پلاستیکی، بتنی و فلزی سه نوع اصلی هستند. از نظر کاربرد هم به طور کلی به دو نوع عمومی و افقی تقسیم می شوند. استفاده از نوع مناسب اسپیسر به محاسبات دقیقی احتیاج داد.

منبع: ویکی ساختمان