ناخن های ما چه چیزهایی در خصوص سلامتی یا بیماری های پنهان ما می توانند بگویند؟
به گزارش تور تایلند ارزان، مقدمه: آناتومی و فیزیولوژی ناخن
ناخن ها ساختاری پیچیده و حیاتی در بدن انسان هستند که از پروتئین سختی به نام کراتین (Keratin) تشکیل شده اند. این ساختار نه تنها نقش محافظتی برای انتهای انگشتان دارد، بلکه به عنوان ابزاری برای آنالیز شرایط سلامت عمومی بدن نیز عمل می نماید. ساختار اصلی ناخن شامل چندین قسمت است: صفحه ناخن (Nail Plate)، بستر ناخن (Nail Bed)، ماتریکس ناخن (Nail Matrix)، کوتیکول (Cuticle)، و پوست اطراف ناخن (Perionychium). هر کدام از این بخش ها نقش مهمی در رشد و سلامت ناخن دارند.
صفحه ناخن (Nail Plate)
صفحه ناخن بخش قابل مشاهده و سفت ناخن است که از لایه های مختلف کراتین تشکیل شده است. این بخش در واقع چیزی نیست جز لایه های مرده سلول های کراتینی که به هم فشرده شده اند. صفحه ناخن دارای سطحی صاف و براق است که انعطاف پذیری مناسبی دارد و به محافظت از انگشتان در برابر آسیب های فیزیکی یاری می نماید.
بستر ناخن (Nail Bed)
بستر ناخن بخشی از پوست زیر صفحه ناخن است که حاوی رگ های خونی و عصبی فراوان است. این بستر نقش مهمی در تأمین مواد مغذی و اکسیژن به صفحه ناخن دارد و رشد صحیح ناخن به سلامت بستر ناخن وابسته است. هر گونه اختلال در بستر ناخن می تواند منجر به تغییرات در رنگ، شکل، یا ضخامت ناخن گردد.
ماتریکس ناخن (Nail Matrix)
ماتریکس ناخن بخشی از بستر ناخن است که مسئول فراوری سلول های تازه ناخن است. این بخش در پشت ریشه ناخن واقع شده است و با فراوری سلول های تازه، به رشد طولی ناخن یاری می نماید. آسیب به ماتریکس ناخن می تواند به تغییرات دائمی در شکل و رشد ناخن منجر گردد.
کوتیکول (Cuticle)
کوتیکول لایه نازکی از پوست است که در پایه ناخن واقع شده است و به عنوان محافظی برای ماتریکس ناخن عمل می نماید. این لایه پوستی از ورود باکتری ها و عفونت ها به ماتریکس جلوگیری می نماید و به همین خاطر نگهداری صحیح از کوتیکول ها بسیار مهم است.
پوست اطراف ناخن (Perionychium)
پوست اطراف ناخن یا پریونیکیوم بخشی از پوست است که دور تا دور ناخن را احاطه نموده است. این بخش از پوست نه تنها به عنوان محافظی برای ناخن عمل می نماید بلکه نقش مهمی در جلوگیری از بروز عفونت های باکتریایی و قارچی دارد.
تغییرات در رنگ ناخن
رنگ ناخن ها می تواند اطلاعات زیادی درباره شرایط داخلی بدن ارائه دهد. هر گونه تغییر غیرعادی در رنگ ناخن ها ممکن است نشانه ای از وجود بیماری های پنهان یا مسائل جدی در بدن باشد. در ادامه به آنالیز دقیق تر این تغییرات و معانی آنها می پردازیم.
رنگ پریدگی ناخن ها (Pale Nails)
رنگ پریدگی ناخن ها می تواند نشانه ای از کم خونی (Anemia) باشد. کم خونی معمولاً به دلیل کاهش هموگلوبین در خون رخ می دهد که ممکن است به دلیل کمبود آهن یا سایر مواد مغذی ایجاد گردد. این شرایط می تواند منجر به کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و در نتیجه رنگ پریدگی ناخن ها گردد. علاوه بر کم خونی، رنگ پریدگی ناخن ها می تواند نشانه ای از بیماری های کبدی (Liver Diseases) مانند سیروز کبدی، نارسایی قلبی (Heart Failure)، یا سوءتغذیه (Malnutrition) باشد. در موارد شدید، این شرایط ممکن است احتیاج به آنالیز های پزشکی دقیق تری داشته باشد.
ناخن های زرد (Yellow Nails)
ناخن های زرد معمولاً به دلیل عفونت های قارچی (Fungal Infections) ایجاد می شوند. این عفونت ها می توانند به ضخیم شدن و شنماینده شدن ناخن ها منجر شوند. علاوه بر عفونت های قارچی، ناخن های زرد ممکن است نشانه ای از مسائل جدی تر مانند بیماری های ریوی (Lung Diseases) از جمله برونشیت مزمن یا آمفیزم، دیابت (Diabetes)، و اختلالات تیروئیدی (Thyroid Disorders) باشند. در مواردی نیز استفاده طولانی مدت از لاک ناخن و مواد شیمیایی موجود در آن ها می تواند باعث زرد شدن ناخن ها گردد.
ناخن های آبی (Blue Nails)
ناخن های آبی یا سیانوز (Cyanosis) نشان دهنده کاهش اکسیژن رسانی به بافت های بدن هستند. این شرایط معمولاً به دلیل مسائل ریوی یا قلبی رخ می دهد. به عنوان مثال، بیماری انسدادی مزمن ریه (Chronic Obstructive Pulmonary Disease - COPD) می تواند باعث کاهش اکسیژن در خون گردد و در نتیجه ناخن ها به رنگ آبی درآیند. علاوه بر این، نارسایی قلبی یا مسائل گردش خون نیز می توانند به سیانوز و ناخن های آبی منجر شوند. در موارد شدید، این حالت ممکن است نشان دهنده مسائل حاد و احتیاج به مداخله فوری پزشکی باشد.
ناخن های قهوه ای یا سیاه (Brown or Black Nails)
تغییر رنگ ناخن به قهوه ای یا سیاه معمولاً به دلیل آسیب های فیزیکی به ناخن رخ می دهد که منجر به خونریزی زیر ناخن می گردد. با این حال، در صورتی که این تغییر رنگ بدون دلیل تعیین و به طور مداوم مشاهده گردد، ممکن است نشانه ای از ملانوما (Melanoma) باشد که نوعی سرطان پوست است. در چنین مواردی، مراجعه سریع به پزشک لازم است. علاوه بر این، ناخن های قهوه ای یا سیاه ممکن است به دلیل استفاده طولانی مدت از مواد شیمیایی، داروهای خاص، یا حتی مسائل کبدی نیز ایجاد شوند.
ناخن های سفید (White Nails)
ناخن های سفید ممکن است نشان دهنده مسائل کبدی باشند، به ویژه زمانی که با زرد شدن پوست و چشم ها همراه باشد که نشانه ای از یرقان (Jaundice) است. بعلاوه، ناخن های سفید ممکن است به دلیل کم خونی، نارسایی کلیوی (Kidney Failure)، یا مسائل قلبی نیز ایجاد شوند. در بعضی موارد، ناخن های سفید ممکن است به دلیل عفونت های قارچی یا اختلالات تیروئیدی نیز رخ دهند.
ناخن های خاکستری (Gray Nails)
ناخن های خاکستری می توانند نشانه ای از پیری طبیعی باشند. با این حال، در بعضی موارد، این رنگ ممکن است نشان دهنده مسائل جدی تری مانند بیماری های قلبی، ریه ای، یا کلیوی باشد. علاوه بر این، استفاده از داروهای خاص یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص نیز می تواند باعث تغییر رنگ ناخن ها به خاکستری گردد.
تغییرات در شکل و بافت ناخن
شکل و بافت ناخن ها نیز می تواند نشان دهنده شرایط سلامتی فرد باشد. تغییرات در این ویژگی ها ممکن است به دلایل مختلفی از جمله بیماری های داخلی، کمبودهای تغذیه ای، یا عوامل خارجی رخ دهد. در ادامه به آنالیز این تغییرات و معانی آن ها می پردازیم.
ناخن های قاشقی (Spoon Nails - Koilonychia)
ناخن های قاشقی، که به صورت نازک و مقعر ظاهر می شوند، ممکن است نشانه ای از کمبود آهن یا کم خونی باشند. این شرایط معمولاً به دلیل جذب ناکافی آهن در دستگاه گوارش یا خونریزی های مزمن ایجاد می گردد. علاوه بر این، ناخن های قاشقی ممکن است به دلیل مسائلی مانند بیماری های قلبی، کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)، یا بیماری رینود (Raynauds Disease) نیز ایجاد شوند. این شرایط احتیاج به آنالیز دقیق تر و درمان های مناسب دارد.
ناخن های خط دار (Beaus Lines)
خطوط عرضی عمیق روی سطح ناخن ها که به نام خطوط بو (Beaus Lines) شناخته می شوند، معمولاً به دلیل متوقف شدن موقتی رشد ناخن به دلیل بیماری های جدی ایجاد می شوند. این خطوط ممکن است به دلیل عفونت های شدید، دیابت کنترل نشده، تب های طولانی مدت، یا حتی شرایط استرس زا ایجاد شوند. علاوه بر این، بعضی از داروها یا شیمی درمانی نیز می توانند به ایجاد خطوط بو منجر شوند. در مواردی که این خطوط به طور مکرر مشاهده می شوند، مشورت با پزشک لازم است.
ناخن های نیمه ونیمه (Half-and-Half Nails - Lindsays Nails)
ناخن های نیمه ونیمه که نیمه پایینی آنها سفید و نیمه بالایی آنها صورتی یا قرمز است، ممکن است نشان دهنده بیماری های کلیوی باشند. این شرایط به دلیل تجمع مواد زائد نیتروژنی در بدن رخ می دهد که بر رنگ ناخن ها تأثیر می گذارد. علاوه بر بیماری های کلیوی، ناخن های نیمه ونیمه ممکن است نشانه ای از مسائل کبدی یا قلبی نیز باشند. این شرایط احتیاج به آنالیز های پزشکی و درمان های مناسب دارد.
ناخن های چماقی (Clubbing Nails)
ناخن های چماقی، که با ضخیم شدن و افزایش انحنای ناخن ها تعیین می شوند، معمولاً به دلیل مسائل مزمن ریوی یا قلبی ایجاد می شوند. این شرایط می تواند نشانه ای از بیماری هایی مانند سرطان ریه، فیبروز ریوی (Pulmonary Fibrosis)، یا بیماری های قلبی مانند نارسایی قلبی باشد. علاوه بر این، ناخن های چماقی ممکن است نشانه ای از بیماری های گوارشی مانند بیماری التهابی روده (Inflammatory Bowel Disease - IBD) نیز باشند. در صورتی که این تغییر شکل در ناخن ها مشاهده گردد، مراجعه به پزشک برای آنالیز های دقیق تر لازم است.
ناخن های مورب (Slanted Nails)
ناخن های مورب، که به طور غیرطبیعی از یک سمت به سمت دیگر کج هستند، ممکن است نشان دهنده مسائل سیستمیک مانند بیماری های قلبی یا ریوی باشند. این شرایط بعلاوه ممکن است به دلیل تغییرات در ساختار استخوان های انگشتان رخ دهد. در بعضی موارد، ناخن های مورب می توانند نشانه ای از بیماری های ارثی یا ژنتیکی نیز باشند.
ناخن های خمیده (Curved Nails)
ناخن های خمیده که به طور غیرطبیعی به سمت پایین خم می شوند، ممکن است نشانه ای از مسائل قلبی، ریوی، یا کبدی باشند. این شرایط معمولاً به دلیل افزایش فشار خون در رگ های ناخن یا کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها رخ می دهد. علاوه بر این، ناخن های خمیده ممکن است نشانه ای از بیماری های ژنتیکی یا مسائل تغذیه ای نیز باشند.
ناخن های مربعی (Square Nails)
ناخن های مربعی، که به طور غیرطبیعی به شکل مربع درمی آیند، ممکن است نشانه ای از مسائل رشد ناخن یا آسیب های فیزیکی باشند. این شرایط بعلاوه ممکن است به دلیل استفاده نادرست از ابزارهای مانیکور یا تماس مکرر با مواد شیمیایی قوی ایجاد گردد.
ناخن های ضخیم شده (Thickened Nails)
ناخن های ضخیم شده معمولاً به دلیل عفونت های قارچی ایجاد می شوند، اما می توانند نشانه ای از مسائل دیگری مانند پسوریازیس، اکزما، یا بیماری های سیستمیک نیز باشند. ناخن های ضخیم شده ممکن است به دلیل افزایش فراوری کراتین در ماتریکس ناخن یا تغییرات در بستر ناخن رخ دهند. این شرایط احتیاج به درمان های خاص و مراقبت های پزشکی دارد.
علائم سطح ناخن
سطح ناخن ها می تواند اطلاعات زیادی درباره شرایط سلامت فرد ارائه دهد. تغییرات در سطح ناخن ها ممکن است به دلیل بیماری های پوستی، اختلالات سیستمیک، یا حتی عوامل محیطی رخ دهد. در ادامه به آنالیز این تغییرات و معانی آن ها می پردازیم.
شکستن و خرد شدن ناخن ها (Brittle Nails)
ناخن های شنماینده و خرد شونده معمولاً نشانه ای از کمبود بیوتین (Biotin Deficiency) یا سایر ویتامین های گروه B هستند. این شرایط بعلاوه ممکن است به دلیل تماس مکرر با آب یا مواد شیمیایی قوی ایجاد گردد. علاوه بر این، ناخن های شنماینده ممکن است نشانه ای از مسائل تیروئید، مانند کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)، یا کمبود آهن نیز باشند. در بعضی موارد، ناخن های شنماینده ممکن است به دلیل بیماری های پوستی مانند پسوریازیس یا اگزما نیز رخ دهند.
ناخن های چاله چاله (Pitting Nails)
وجود حفره های کوچک یا فرورفتگی های متعدد روی سطح ناخن ها ممکن است نشانه ای از پسوریازیس (Psoriasis) یا سایر بیماری های پوستی مانند درماتیت باشد. این حفره ها به دلیل فراوری ناهماهنگ کراتین در ماتریکس ناخن ایجاد می شوند. علاوه بر پسوریازیس، ناخن های چاله چاله ممکن است نشانه ای از بیماری های خودایمنی مانند آلوپسی آره آتا (Alopecia Areata) یا درماتومیوزیت (Dermatomyositis) نیز باشند. در صورت مشاهده این تغییرات، مشورت با پزشک یا متخصص پوست لازم است.
خط های طولی روی ناخن ها (Vertical Ridges)
خطوط طولی روی سطح ناخن ها معمولاً نشانه ای از پیری طبیعی هستند و معمولاً نگرانی خاصی ایجاد نمی نمایند. این خطوط معمولاً به دلیل کاهش فراوری روغن های طبیعی پوست و ناخن در اثر افزایش سن ایجاد می شوند. با این حال، در بعضی موارد، این خطوط ممکن است به دلیل کمبود مواد مغذی مانند ویتامین های A، C، و B، یا کم آبی بدن نیز ایجاد شوند. در صورتی که این خطوط با سایر علائم نگران نماینده همراه باشند، ممکن است احتیاج به آنالیز های پزشکی بیشتر باشد.
ناخن های موج دار (Wavy Nails)
ناخن های موج دار که سطحی نامنظم و پر از برآمدگی دارند، ممکن است نشانه ای از مسائل پوستی مانند پسوریازیس یا اگزما باشند. این شرایط بعلاوه ممکن است به دلیل آسیب های فیزیکی به ناخن یا استفاده نادرست از ابزارهای مانیکور ایجاد گردد. در بعضی موارد، ناخن های موج دار ممکن است نشانه ای از مسائل سیستمیک مانند بیماری های قلبی یا کلیوی نیز باشند.
خطوط مورب روی ناخن ها (Diagonal Ridges)
خطوط مورب روی ناخن ها که به صورت خط های نازک و مورب ظاهر می شوند، ممکن است نشانه ای از بیماری های سیستمیک مانند دیابت یا بیماری های قلبی باشند. این خطوط معمولاً به دلیل تغییرات در ماتریکس ناخن و رشد نامنظم آن ایجاد می شوند. علاوه بر این، خطوط مورب ممکن است نشانه ای از کمبود مواد مغذی یا استرس های شدید نیز باشند.
شکاف های عمودی روی ناخن ها (Vertical Splits)
شکاف های عمودی روی ناخن ها که به صورت ترک های طولی روی سطح ناخن ها ظاهر می شوند، ممکن است نشانه ای از کمبود مواد مغذی، کم آبی بدن، یا استفاده بیش از حد از ابزارهای مانیکور باشند. این شکاف ها ممکن است به دلیل شنمایندگی ناخن ها یا آسیب های فیزیکی نیز ایجاد شوند. در بعضی موارد، شکاف های عمودی ممکن است نشانه ای از بیماری های سیستمیک یا مسائل تیروئید نیز باشند.
ناخن های صاف (Flat Nails)
ناخن های صاف که بدون انحنا و به صورت مسطح هستند، ممکن است نشانه ای از کم خونی یا مسائل قلبی باشند. این شرایط معمولاً به دلیل کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها یا کمبود آهن در بدن ایجاد می گردد. علاوه بر این، ناخن های صاف ممکن است نشانه ای از بیماری های ریوی یا کبدی نیز باشند.
ناخن های دندانه دار (Jagged Nails)
ناخن های دندانه دار که لبه های نامنظم و پر از شکاف دارند، ممکن است به دلیل آسیب های فیزیکی یا استفاده نادرست از ابزارهای مانیکور ایجاد شوند. این شرایط بعلاوه ممکن است نشانه ای از بیماری های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس باشد. در بعضی موارد، ناخن های دندانه دار ممکن است به دلیل مسائل سیستمیک یا کمبود مواد مغذی نیز رخ دهند.
ناخن های ضخیم شده با رشد غیرعادی (Onychogryphosis)
این شرایط به ناخن هایی اشاره دارد که به طور غیرعادی ضخیم و با رشد نامنظم هستند. این شرایط معمولاً به دلیل عدم مراقبت از ناخن ها، بیماری های قارچی، یا مسائل سیستمیک مانند دیابت ایجاد می گردد. ناخن های ضخیم شده با رشد غیرعادی احتیاج به درمان های خاص و مراقبت های پزشکی دارند.
توجه دقیق به ناخن ها و آنالیز هر گونه تغییر غیرعادی می تواند به شناسایی زودهنگام بیماری ها و مسائل سلامتی یاری کند. اگر هرگونه تغییر غیرعادی در ناخن های خود مشاهده کردید، مشورت با خبرنگاران یا متخصص پوست (Dermatologist) توصیه می گردد تا بتوانید علل احتمالی را آنالیز و درمان های لازم را شروع کنید. نگهداری صحیح از ناخن ها و استفاده از تغذیه مناسب و مراقبت های بهداشتی می تواند به حفظ سلامت و زیبایی ناخن ها یاری کند.
منبع: یک پزشک